Może się tak zdarzyć, że będziesz osobą pokrzywdzoną w wyniku popełnionego przez kogoś przestępstwa. Warto wiedzieć, że przysługują Ci w w takiej sytuacji określone uprawnienia procesowe. O co dokładnie chodzi? Wyjaśnię Ci to w poniższym artykule i wskażę Twoje najważniejsze prawa.
Pokrzywdzony stroną postępowania
Zgodnie z przepisami pokrzywdzony jest stroną postępowania w postępowaniu przygotowawczym, które prowadzi lub nadzoruje prokurator, a w zakresie przewidzianym w przepisach może prowadzić je również policja. Inaczej wygląda jednak sytuacja na etapie postępowania sądowego, tj. po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu. Na etapie postępowania sądowego pokrzywdzony może być stroną, o ile zdecyduje się działać w charakterze oskarżyciela posiłkowego. W tym celu konieczne jest złożenie specjalnego oświadczenia, co należy uczynić do momentu odczytania aktu oskarżenia na rozprawie sądowej. Pamiętaj, aby nie przegapić tego terminu!
Udział w czynnościach procesowych
Możliwość brania udziału w czynnościach procesowych to podstawowe uprawnienie pokrzywdzonego. Co ważne, można realizować je osobiście bądź przez pełnomocnika. W uzasadnionych przypadkach prokurator może jednak odmówić dopuszczenia do udziału w danej czynności pokrzywdzonego ze względu na ważny interes śledztwa, co w praktyce zdarza się bardzo rzadko.
Na czym konkretnie polega to uprawnienie? Otóż będąc pokrzywdzonym, masz możliwość wzięcia udziału w przesłuchaniu świadków, biegłych, podejrzanych, w oględzinach, czy też uczestnictwa w konfrontacji. Co więcej, możesz również zadawać pytania świadkom, biegłym i oskarżonemu (względnie podejrzanemu), a nawet składać wnioski dowodowe.
Jak już wspomniałam, swoje uprawnienia możesz realizować osobiście lub przez pełnomocnika. Zgodnie z prawem może nim być radca prawny lub adwokat. Co ważne, jeżeli znajdujesz się w ciężkiej sytuacji materialnej, możesz wystąpić z wnioskiem o przyznanie pełnomocnika z urzędu, którego koszty pokryje Skarb Państwa. W przypadku pełnomocnika z wyboru otrzymasz zwrot kosztów od sprawcy, jeżeli zostanie on skazany przez sąd.
Naprawienie szkody i zadośćuczynienie
Bardzo prawdopodobne, że w wyniku popełnionego przestępstwa doznałeś szkody. Może mieć ona wymiar majątkowy albo osobowy. W związku z tym przysługuje Ci prawo do wniesienia wniosku o naprawienie szkody lub przyznanie zadośćuczynienia.
Jak dużo masz czasu na zgłoszenie swojego żądania? Otóż wniosek, o którym mowa powyżej, możesz złożyć aż do momentu zamknięcia przewodu sądowego.
Więcej o możliwości dochodzenia odszkodowania lub zadośćuczynienia przez osoby pokrzywdzone przestępstwem piszę w innym artykule, z którym możesz zapoznać się tutaj.
Zawiadomienie o uchyleniu tymczasowego aresztowania i ucieczce oskarżonego
Będąc pokrzywdzonym, masz również prawo otrzymać zawiadomienie o uchyleniu, nieprzedłużeniu lub zmianie tymczasowego aresztowania na inny środek zapobiegawczy, a ponadto o ucieczce oskarżonego z aresztu śledczego. Możesz jednak zrezygnować z tego uprawnienia.
Dostęp do akt sprawy
Występując w roli oskarżyciela posiłkowego, masz również prawo dostępu do akt sprawy. Co więcej, możesz także złożyć wniosek o wykonanie ich odpisów lub fotokopii. Dzięki temu możesz być na bieżąco z postępami w sprawie, i np. zapoznać się z treścią protokołów. Jest to niezwykle istotne z punktu widzenia ewentualnego złożenia apelacji od wyroku w sprawie.
Zgłaszanie wniosków dowodowych
Kolejnym niezwykle istotnym uprawnieniem jest możliwość składania wniosków dowodowych. W ten sposób, będąc pokrzywdzonym, masz realny wpływ na przebieg postępowania sądowego. Warto podkreślić, że prawo to dotyczy zarówno dowodów, które znajdują się w posiadaniu sądu, jak i innych (np. zgłaszanie świadków), które mogą mieć znaczenie z punktu widzenia rozpatrywanej sprawy.
Zaskarżanie rozstrzygnięć organów procesowych
W toku postępowania zapadają różnego rodzaju rozstrzygnięcia w postaci postanowień, które mogą mieć negatywny wpływ na sytuację pokrzywdzonego. Na etapie postępowania przygotowawczego to przede wszystkim postanowienie o odmowie wszczęcia lub umorzenia śledztwa lub dochodzenia. W takim przypadku, jeżeli jesteś pokrzywdzonym, przysługuje Ci prawo złożenia zażalenia.
Z kolei w postępowaniu sądowym możesz złożyć apelację od wyroku kończącego sprawę, jeżeli rozstrzygnięcie to nie jest dla Ciebie satysfakcjonujące. Podobnie wygląda kwestia niekorzystnych postanowień, na które przysługuje zażalenie.
Uprawnienia osób bliskich pokrzywdzonego w przypadku jego śmierci
W przypadku śmierci pokrzywdzonego, jego bliscy mogą dalej działać w procesie – o ich sytuacji i uprawnieniach piszę innym moim artykule, z którym możesz zapoznać się klikając tutaj.
Reprezentacja pokrzywdzonych w sądzie – skontaktuj się ze mną
Nikt z nas nie chciałby być pokrzywdzonym w wyniku przestępstwa. Jeżeli jednak spotkało Cię tego typu doświadczenie, dobrze, abyś był świadomy swoich praw. Nie bój się działać w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Jeżeli nie masz odpowiedniej wiedzy, zawsze możesz skorzystać ze wsparcia profesjonalnego pełnomocnika, który pomoże Ci bronić Twoich praw – skontaktuj się ze mną. Oferuję kompleksową pomoc prawną i reprezentowanie jako pełnomocnik pokrzywdzonego, oskarżyciela prywatnego i posiłkowego na każdym etapie postępowania.
Treści zamieszczone na blogu maja charakter informacyjno-edukacyjny i nie można ich traktować jako porady prawnej w Twojej konkretnej sprawie. Każdy konkretny przypadek powinien być bowiem przeanalizowany indywidualnie, z uwzględnieniem szczegółowych jego okoliczności i związanych z nim faktów, które mogą mieć istotny wpływ na wybór najbardziej adekwatnego w danym przypadku sposobu postępowania.
Obraz Jaiju Jacob z Pexels
